Thomas Tuchel: Kiểm soát ít hơn để chiến thắng

Có ai đã nghe nói về Shawn Parker? Tiền đạo thất nghiệp này đã ra sân 37 lần ở Bundesliga, ghi 4 bàn và có một đoạn clip thú vị được lưu trữ trên Youtube. Trong đó, Thomas Tuchel, người khi đó huấn luyện Mainz 05, đã lớn tiếng mắng Parker trên sân tập: “Shawn, Shawn. Nghe này. Ý tưởng chơi bóng của cậu là gì? Cậu nghĩ là tập rồi muốn làm gì thì làm à? Hết lừa bóng bên này rồi lừa qua bên kia? Cậu thấy nó có hiệu quả không?”. Sau chừng ba mươi giây chửi bới chán chê, Tuchel trả quả bóng vào sân rồi nói: “Đây bóng đây. Cậu tiếp tục đá cho vui đi”.

 

Tuchel có lẽ đã tìm được niềm vui sau buổi tối mà Chelsea đánh bại Real Madrid thuyết phục với tỉ số 2-0 và tiến vào trận chung kết quan trọng nhất với một câu lạc bộ châu Âu. Ngay cả khi hệ thống chiếu sáng ở Stamford Bridge đã hạ công suất xuống mức gần thấp nhất, người ta vẫn nhìn thấy ông đứng đó hò hét hứng khởi.

Với trận chung kết thứ hai trong hai năm với hai câu lạc bộ khác nhau, Tuchel đã làm nên lịch sử. Hơn nữa, chiến thắng này đưa ông lên ngang tầm với những Hansi Flick hay Jurgen Klopp, những HLV người Đức được xem là giỏi nhất hiện tại. Phần nào đó như vậy. Thật khó tin là chưa đầy 10 năm trước, ông còn phải tìm cách làm việc với những tiền đạo hạng xoàng như Parker. Nhưng ở khía cạnh nào đó, sự thăng tiến của Tuchel là hợp lý.
 

 

Khi Tuchel xuất hiện ở nước Anh vào tháng Giêng, Chelsea vừa nói lời tạm biệt một biểu tượng của câu lạc bộ là Frank Lampard với lòng nặng trĩu ngổn ngang. “Super Frankie” để lại một đội bóng đứng thứ 10 trên bảng xếp hạng và vì lẽ đó, chiếc vé dự Champions League mùa sau tưởng đã tụt khỏi tầm tay. HLV người Đức ngay lập tức tuyên bố: “Khi bạn ký hợp đồng với Chelsea nghĩa là bạn ký với sự khát khao danh hiệu. Tôi hoàn toàn nhận thức được điều đó”. 

 

Và bởi vì cuộc cạnh tranh ngôi vương ở Premier League chẳng còn liên quan gì đến Chelsea, Tuchel tiếp lời: “Tôi ở đây để chiến đấu cho những danh hiệu mà chúng tôi tham dự” - đó là Champions League và FA Cup. Người Anh không thể không cười. Chelsea của ông chỉ thắng nổi hai trong mười trận gần nhất mà ông vẫn nghĩ về danh hiệu? 

 

Tuy vậy, có rất nhiều tin đồn dấy lên rằng Tuchel và cộng sự, trước đó bị PSG sa thải vào đúng đêm Giáng Sinh, đã không đủ thời gian để chuẩn bị cho trận đấu mới. Một buổi tập kéo dài vài phút rồi sau đó là trận đấu với Wolverhampton Wanderers, kết thúc bằng tỉ số 0-0. “Chúng tôi cùng quyết định những gì sẽ tập luyện và cách chống lại Wolves ngay trên chuyến bay”, Tuchel trả lời sau trận đấu. “Chuyến bay chỉ kéo dài có 90 phút nên rất khó để đưa những giải pháp mang tính quyết định. Chúng tôi xem lại một vài trận đấu và có ấn tượng khá rõ ràng dù nó không quá toàn diện. Chúng tôi không mất cả tuần để chuẩn bị cho trận đấu này và đó có thể là mặt tốt mà tôi không nghĩ tới trước. Đến với Chelsea có vẻ là một điều linh tính hơn là lý tính”.

 

Thời gian ít nhưng đổi lại rất nhiều, điều này được thể hiện từ trận đấu đầu tiên với Wolverhampton. Chelsea thay đổi kinh ngạc, thực hiện 877 đường chuyền và chiếm quyền kiểm soát lên đến 78,9%. Một thống kê phi lý! Chưa có HLV ở Premier League làm được điều này trong trận ra mắt. Và nó chỉ mới là khởi đầu. Chelsea chỉ thua 2 trong số 24 trận kể từ khi Tuchel đến, thủng lưới 10 bàn mà phân nửa trong đó đến từ trận đấu đại thảm họa trước West Bromwich Albion. Tuchel giành chiến thắng trước cả Carlo Ancelotti, Diego Simeone, Juergen Klopp, Pep Guardiola, Jose Mourinho và Zinedine Zidane trong thời gian rất ngắn. Ngoài đội bóng của Zidane, không có đối thủ nào ghi bàn được vào lưới của Tuchel.

 

Sau trận đấu với Wolves, Tuchel cũng tuyên bố sẽ biến Chelsea thành đội bóng mà không ai muốn đối đầu. Khả năng tấn công của The Blues rõ ràng được đánh giá cao hơn sau cuộc mua sắm quy mô hồi hè nhưng dưới thời Lampard, hoạt động phòng ngự trở thành thảm họa. Tuchel bắt đầu từ đó, nhưng không phải chơi đổ bê tông, mà ngược lại. Trong hai tháng đầu tiên, Chelsea có thời lượng kiểm soát bóng trung bình lên đến 63,4%. Đội bóng áo xanh thường đẩy đối thủ vào 1/3 cuối sân để duy trì quyền kiểm soát trận đấu, tạo ra cơ hội bằng cách thu hồi những quả bóng bị mất trong 1/3 sân này. Chiến thuật đã đè bẹp hoàn toàn một đối thủ đáng gờm như Atletico Madrid.

 

Về cơ bản, Tuchel đã lặp lại những điều đã làm từ thời ở Mainz. “Ý tưởng chơi bóng là gì?”. Tuchel chỉ đi theo điều mình nghĩ là đúng, tránh lặp lại sai lầm như số đông. Chẳng hạn trong trận đấu với Newcastle, sau hiệp một Chelsea đã dẫn 2-0 và đứng trước chiến thắng thứ sáu liên tiếp. Nhưng cầu thủ ít nhiều có biểu hiện lơ là ung dung trước đối thủ đang trong khu vực xuống hạng. Trong giờ giải lao, ông tung chiêu bằng việc đề nghị nếu giành chiến thắng sẽ cho các cầu thủ thêm 2 ngày nghỉ. Chelsea đã bảo vệ lợi thế 2-0 cho đến hết trận đấu.

 

Khi còn là một HLV trẻ ở Bundesliga, ông từng nhấn mạnh Mainz sẽ không bao giờ chơi được thứ bóng chuẩn mực của ông. Một từ ông ưa thích: kiểm soát. Tuchel đòi hỏi cầu thủ phải dự đoán được điều sắp xảy ra và thực hiện theo kế hoạch. Những cầu thủ chỉ biết chạy theo quả bóng sẽ bị coi thường. Ông coi công việc huấn luyện như một công xưởng sản xuất kết quả trên sân bóng đá, luôn tìm kiếm sự cải tiến, ý tưởng mới nhằm gia tăng cơ hội giành chiến thắng. 

 

“Chúng tôi không chỉ muốn thay đổi chương trình tập luyện mà còn thay đổi cách tiếp cận của cầu thủ”. Những tiền đạo như Shawn Parker chắc chắn sẽ bị phạt sớm hay muộn, còn với Chelsea, các cầu thủ đã được thưởng thêm 2 ngày nghỉ.

 

Đã có điều gì thay đổi khiến Tuchel đã thành công rực rỡ trong vòng 12 tháng qua? Trong năm đầu tiên ở Mainz, đã có lúc Tuchel suýt phải bỏ dở việc huấn luyện, nhưng lý do đến từ việc hằng đêm ông cứ mãi trằn trọc mà không chịu ngủ. Ông chưa kịp thích nghi với công việc mới, đến sân tập muộn khiến cổ động viên và cầu thủ hết sức bất bình. Người đàn ông luôn muốn chia bóng đá ra nhiều phần nhỏ và muốn kiểm soát chúng phải chấp nhận rằng có những thứ nằm ngoài sự kiểm soát của ông. 

 

Cũng như ở Dortmund và Paris, giới truyền thông tin rằng ông gặp rắc rối với các sếp và cả cầu thủ của mình. Kết quả là Tuchel phải cuốn gói đi với lý do chính không nằm ở chuyên môn. Có thể nói Tuchel ám ảnh về lý thuyết của sự hỗn loạn, nghĩa là việc đập cánh của một con bướm cũng có thể mang đến trận bão. Theo đó, bóng đá là tổng hòa của những cái vỗ cánh: tập luyện, dinh dưỡng, chiến thuật, cảm xúc, kỳ vọng. Và nếu có thể, Tuchel muốn kiểm soát toàn bộ những cái vỗ cánh chết tiệt đó. Khi không đạt được điều đó, ông lại tỏ ra bức bối. Kiểm soát để chơi tốt, kiểm soát để còn chơi tốt hơn nữa.

 

Thật bất ngờ, theo người viết nguyên nhân sự thay đổi của Tuchel đến từ việc cảm xúc của ông và đội bóng đã ít bị xao nhãng hơn bởi đại dịch. Khán giả không còn đến sân khiến bầu không khí bóng đá có phần trở nên tịch mịch nhưng điều đó lại mang đến thứ bóng đá chất lượng, bình tĩnh và theo kế hoạch hơn. Chính Chelsea cũng dè dặt chìa ra bản hợp đồng 18 tháng dành cho ê kíp của Tuchel, bài học rút ra sau khi hàng loạt HLV bị sa thải, ngồi không nhưng vẫn hưởng lương.

 

Tuchel thú nhận ban đầu thời hạn hợp đồng làm ông phải suy nghĩ nhưng sau cùng: “Nếu tôi đủ tốt với họ, nếu họ thích công việc của tôi, họ sẽ làm mọi thứ để tôi ở lại. Vậy sao phải lo lắng? Tôi có tin bản thân không? Có tin vào đội bóng này không? Có tin CLB này không? Có, có và có”. Có vẻ sau cùng Tuchel, người luôn mổ xẻ mọi thứ, đã học được rằng đôi khi một quyết định dũng cảm lại hiệu quả hơn quyết định được tính toán kỹ lưỡng. 

 

“Có lẽ mọi thứ đã tốt dần hơn. Vào thời điểm này tôi thấy nhẹ nhõm và dễ chịu hơn nhiều”. Ở London, Tuchel được ngợi khen về phong cách lãnh đạo, rằng ông ấy đã khiến những cầu thủ dự bị cảm thấy thuyết phục, cũng như giải quyết cuộc tranh chấp giữa Kepa và Antonio Ruediger. Những lời khen thường đến khi mọi thứ đi đúng kế hoạch; nhưng bằng sự thư thái, Tuchel và Chelsea đã có mặt ở trận chung kết Champions League. Cũng như chung kết FA Cup. Như đã tuyên bố cách đây 3 tháng.