"Bẫy việt vị kiểu Pellegrini": Niềm đam mê lợi bất cập hại của Enzo Maresca

Vì từng có thời gian làm trợ lý cho Pep Guardiola tại Manchester City, Enzo Maresca thường được dư luận xem là “môn đồ” của chiến lược gia người Tây Ban Nha – giống như Mikel Arteta, đối thủ của ông trong trận hòa 1-1 của Chelsea với Arsenal tại Stamford Bridge hôm Chủ Nhật tuần trước và là một cựu thành viên trong đội ngũ hậu trường của Guardiola tại đội chủ sân Etihad.

Nhưng thay vào đó, lại thường khẳng định rằng người tiền nhiệm của Guardiola ở Man City mới thực sự là nguồn cảm hứng của mình trong nghiệp huấn luyện.

Vị HLV trưởng người Italy của từng thi đấu dưới trướng Manuel Pellegrini ở CLB La Liga Malaga vào cuối sự nghiệp cầu thủ của mình, sau đó trở thành một trợ lý trong ban huấn luyện của ông ở West Ham United.

“Đối với tôi, Manuel giống như một người cha vậy,” Maresca chia sẻ với website chính thức của Man City vào năm 2020. “Manuel vừa là HLV trưởng, vừa là người đã thuyết phục tôi thử sức với ngành huấn luyện sau khi giải nghệ sự nghiệp cầu thủ. Ông ấy đã bảo tôi rằng: ‘Cậu phải trở thành một HLV, bởi vì tôi tin rằng cậu có thể trở thành một HLV giỏi.”

“Khi niềm tin của tôi lung lay, ông ấy luôn giúp đỡ tôi – cả thuở còn làm cầu thủ lẫn 2 năm làm huấn luyện viên ở West Ham. Tôi có một mối quan hệ rất tuyệt vời với ông ấy – trong tư cách một HLV trưởng, cách ông ấy làm việc với các cầu thủ và xử lý các tình huống là một trong những trải nghiệm tuyệt vời nhất mà tôi từng có.”

Về mặt chiến thuật, một trong những đặc điểm kỳ quặc trong lối chơi của Pellegrini – đặc biệt là trong những năm tháng dẫn dắt Villareal, Man City và West Ham – là việc ông khăng khăng chỉ đạo 4 hậu vệ của mình giăng một đường ranh việt vị ở rìa vòng cấm của họ, thay vì lui vào trong đó.

Đôi khi, nó khiến các đối thủ dính lỗi việt vị. Nhưng cũng sẽ có không ít lần chiến thuật này khiến cho hàng thủ của ông đồng loạt mắc lỗi vị trí – đường ranh ấy được giăng quá cao, và quá dễ bị đánh bại. Chính nó đã khiến Chelsea phải trả giá bằng bàn thua trước Arsenal hôm Chủ Nhật, và đã trở thành một vấn đề chí mạng trong 3 tháng qua của triều đại Maresca. 

Hãy cùng nhìn lại kỹ lưỡng hơn bàn thua đó, được ghi bởi Gabriel Martinelli.

Trong ảnh dưới, “Nhạc trưởng” chủ chốt Martin Odegaard của Arsenal – một cao thủ đích thực trong việc thực hiện những đường chuyền xuyên / vượt tuyến – đang giữ bóng cách khung thành hơn 18 mét, tại một vị trí thuộc hành lang trong phía cánh phải – “sàn diễn” yêu thích của anh. Còn hàng thủ Chelsea, như thường lệ, đang chăm chăm duy trì đường ranh việt vị trên rìa vòng cấm của họ. 

Về cơ bản, chúng ta không thể chê bai tính tổ chức của họ – 5 cầu thủ đã xếp thành một hàng ngang gần như thẳng tắp. Nhưng rõ ràng là trong tình huống này họ đã chơi quá cao. Đã có quá nhiều khoảng trống bị bỏ lại ở phía sau họ khi Odegaard cầm bóng ở vị trí kia.

Nhiệm vụ của tiền vệ người Na Uy khi ấy tương đối đơn giản, đó là chuyền quả bóng ra phía sau hàng thủ The Blues cho Martinelli, người hoàn toàn không bị ai theo kèm và có được rất nhiều khoảng trống để thong thả khống chế bóng rồi dứt điểm. Anh không bị dính lỗi việt vị là nhờ Levi Colwill. Đúng vậy, trong khung hình tiếp theo vị trí của Colwill đã dịch xuống thấp hơn các đồng đội còn lại, và anh chính là người chịu trách nhiệm chính trong bàn thua này vì đã không giữ vị trí ở rìa vòng cấm như Maresca muốn. Nhưng suy xét kỹ lưỡng tình huống này thì anh lại là người có vị trí gần với khái niệm “hợp lý” nhất so với các cầu thủ áo xanh khác. Nếu Chelsea lui xuống thấp hơn khoảng 2,7 mét, Odegaard sẽ khó thực hiện được đường chuyền hảo hạng kia hơn. 

Một tình huống tương tự cũng đã xảy ra trong pha ghi bàn mang về chiến thắng cho Liverpool của Curtis Jones khi Chelsea hành quân đến Anfield hồi tháng trước.

Trong ảnh dưới, Mohamed Salah đang cầm bóng ở một vị trí gần giống với Odegaard trong bàn thắng của Arsenal đã nêu trên, mặc dù gần đường biên hơn. Có 3 cầu thủ Liverpool đang tăng tốc hướng ra phía sau hàng thủ The Blues: Dominik Szoboszlai gần bóng nhất, Darwin Nunez ở trung lộ và Cody Gakpo ở cánh bên kia.

Khi Salah dẫn bóng vào phía trong sân đấu, Romeo Lavia – đang bám theo động thái di chuyển của Szbobszlai ở hành lang trong phía cánh phải – đã dừng bước ngay khi anh ta đến rìa vòng cấm. Colwill, trung vệ gần Salah nhất, cũng làm vậy. Thế là cả Szoboszlai và Nunez đều đã rơi vào thế việt vị.

Vấn đề nằm ở phía cánh xa bóng, nơi mà Reece James – đang chơi trận đấu chính thức đầu tiên dưới thời Enzo Maresca sau chấn thương dính phải trong giai đoạn tập huấn tiền mùa giải và do đó vẫn chưa quen với chiến thuật bẫy việt vị của ông – đã tụt xuống sâu hơn khoảng 1,8 mét so với các đồng đội của mình.

Một lần nữa, tương tự như Colwill trong ví dụ trên, mặc dù James có lỗi do đã không bám sát kế hoạch, nhưng vị trí của anh lại gần với khái niệm “hợp lý” hơn so với các đồng đội – cách khung thành khoảng 16,5 mét trong khi quả bóng đang ở cách nó hơn 20 mét. James (được khoanh tròn trong ảnh dưới) đã giơ tay khiếu nại lỗi việt vị, có lẽ là do nhìn sang vị trí của Nunez và Szoboszlai. Gakpo – được khoanh đỏ trong ảnh dưới, ngay phía sau James – cũng đang ở thế việt vị.

Nhưng Chelsea lại không lường tới pha đột phá của Jones, người đã nắm bắt chính xác cách chọn vị trí giăng bẫy việt vị của hàng thủ The Blues và căn thời điểm di chuyển một cách hoàn hảo để thoát ra phía sau hàng thủ đó rồi dứt điểm.

Chiến thuật bẫy việt vị này đã liên tục gây ra vấn đề cho đoàn quân của Maresca.

Dưới đây là một tình huống diễn ra trước Newcastle, 1 tuần sau trận đấu với Liverpool. Anthony Gordon đang cầm bóng, Lewis Hall đang di chuyển chồng biên ở phía ngoài, và Alexander Isak ở trung lộ là mối đe dọa chính đối với khung thành.

Các hậu vệ của Chelsea đã lui về phía khung thành cùng những bước chạy của Isak, nhưng một lần nữa, ngay khi họ tới rìa vòng cấm, Colwill đã khựng lại – hãy chú ý vào trung vệ này (được khoanh tròn bằng màu vàng trong ảnh dưới), anh ta đang gần như bắt chéo chân để dừng đà di chuyển của mình lại. Colwill đã thành công trong việc khiến Isak rơi vào thế việt vị, nhưng quả bóng đã không được chuyền tới tiền đạo người Thụy Điển mà là tới Hall – đang có vị trí hợp lệ.

Và khi Hall tạt bóng, khoảnh khắc khựng lại trong tích tắc của Colwill ở rìa vòng cấm đã khiến anh ta không thể nào theo kịp Isak, người đã dễ dàng tiếp cận được quả bóng và đệm nó vào lưới trống.

Sau đây sẽ tiếp tục là một tình huống rất tương đồng với những ví dụ trên, xuất hiện trong chiến thắng trước Panathinaikos ở đấu trường Conference League, một trận đấu diễn ra giữa 2 trận đấu với Liverpool và Newcastle.

Trong ảnh dưới, một cầu thủ chạy cánh đang cầm bóng, một hậu vệ cánh đang dâng cao di chuyển chồng biên ở phía ngoài anh ta, và các trung vệ của Chelsea sẽ khựng lại ngay khi họ lui tới rìa vòng cấm.

Hậu vệ cánh Marc Cucurella của The Blues đã lui xuống hẳn vòng cấm, bởi vì anh là người phải đối đầu trực tiếp với cầu thủ đối phương đang rê bóng, nhưng các trung vệ thì đã tạm dừng đà di chuyển của họ…

…và việc này sau đó đã khiến họ không thể nào chạy xuống kịp thời để đánh chặn quả tạt hướng tới tiền đạo trung tâm, được thực hiện bởi tay hậu vệ cánh đang di chuyển chồng biên mà họ đã bỏ sót không có phương án đối phó. .

   

Ví dụ tiếp theo xảy ra trong trận thua 0-2 trên sân nhà trước Manchester City vào tuần mở màn của mùa giải này. Jeremy Doku đang cầm bóng bên phía cánh trái, trong khi đó cả Bernardo Silva và Erling Haaland đều đang ở rìa vòng cấm. Còn Chelsea thì giăng ra chiếc bẫy việt vị mà Maresca yêu thích.

Sau đó Doku chuyền bóng tới cho Bernardo.

Colwill đã đợi đến khoảnh khắc cuối cùng, rồi lui xuống khoảng 2 mét ngay khi Doku chuyền bóng. Quyết định đó đồng nghĩa với việc anh đang di chuyển hoàn toàn sai hướng khi Bernardo tiếp tục đưa quả bóng sang cho Haaland, và do đó chẳng thể đánh chặn được đường chuyền này.

Cuối cùng Haaland thoát xuống rồi giúp Man City dẫn trước 1-0 bằng một cú lốp bóng.

Sau đây là một ví dụ khác – giai đoạn hai của một tình huống cố định diễn ra trong trận thắng Gent ở Conference League hồi đầu tháng 10. Một lần nữa, hãy quan sát những cầu thủ Chelsea đang chăm chăm cố duy trì một đường ranh việt vị ở rìa vòng cấm – cứ như thể bên trong đó toàn là dung nham – trong khi đang có một loạt cầu thủ đối phương tụ tập ở phía cột xa khung thành.

Một phần vấn đề trong chiến thuật này là việc nó khiến các hậu vệ có những khoảnh khắc bất động, vì họ quá tập trung vào việc đứng yên để thiết lập và duy trì thật hoàn hảo đường ranh việt vị ở rìa vòng cấm mà Maresca chỉ đạo. Tosin Adarabioyo, người duy nhất phòng ngự khu vực cột xa trước tận 5 cầu thủ đối phương, cũng đã đứng chôn chân một chỗ và sau đó chẳng thể xoay người đủ nhanh để tranh chấp bóng…

…và thế là Chelsea phải nhận bàn thua.

Sẽ là rất không công bằng và bất lịch sự nếu tôi không chỉ ra rằng “bẫy việt vị kiểu Pellegrini” – chúng ta sẽ gọi nó như vậy – cũng có những lợi ích của nó. Trước hết, hàng thủ sẽ dễ dàng thiết lập và duy trì một đường thẳng hoàn hảo khi cố triển khai bẫy việt vị.

Pha ghi bàn không được công nhận của Mohammed Kudus trong chiến thắng của Chelsea trước West Ham vào tháng 9 là một ví dụ điển hình, dù cho Enzo Fernandes đã tụt xuống quá sâu. Tính tổ chức của đường ranh việt vị được tạo thành bởi 5 cầu thủ Chelsea khác là không có gì để chê.

Nhưng đâu phải các cầu thủ Chelsea không có khả năng giăng bẫy việt vị theo kiểu thông thường để mà Maresca phải ám ảnh với chiến thuật lợi bất cập hại này đến vậy – ngược lại, họ hoàn toàn có thể làm tốt điều đó; trong trận đấu với Liverpool kể trên, một chiếc bẫy việt vị theo phong cách thông thường của họ đã khiến Salah rơi vào thế việt vị và làm cho pha ghi bàn của Gakpo không được công nhận.

Và thật trớ trêu, pha ghi bàn không được công nhận vì lỗi việt vị của Kai Havertz vào cuối tuần trước đã xảy ra trong khi đội hình Chelsea đang xáo trộn và bị Arsenal khai thác bởi một pha đá phạt nhanh, công lao giúp The Blues thoát được bàn thua này thuộc về hậu vệ đứng thấp nhất của họ, người đã không ở trên rìa vòng cấm mà thay vào đó là cao hơn khoảng 1 mét, khiến Havertz rơi vào thế việt vị.

Thật vậy, có thể Havertz đã cố tình chọn vị trí như thế vì đinh ninh rằng Chelsea sẽ giăng bẫy việt vị dọc theo rìa vòng cấm như thường lệ.

Nhắc lại lần nữa, chiến thuật của Pellegrini dĩ nhiên có một số ưu điểm – và rõ ràng là nó đã không ngăn cản đoàn quân Man City của ông giành chức vô địch Premier League vào mùa giải 2013/14 – nhưng các đối thủ hàng đầu thường khai thác được sự dễ đoán ở hàng phòng ngự của ông bằng những đường chuyền đơn giản và những pha chạy chỗ đột phá được căn thời điểm chuẩn xác, và điều đó cũng đang thường xuyên xảy ra với Chelsea của Maresca ở mùa giải này.

Những hậu vệ ưu tú phải có khả năng tùy cơ ứng biến trong việc thiết lập bẫy việt vị, thay vì cứng nhắc tuân thủ theo một “nguyên tắc hình học” ở rìa vòng cấm.

Nếu Maresca cứ cố chấp với chiến thuật hiện tại, Chelsea sẽ tiếp tục để thủng lưới những bàn thua ngớ ngẩn.

Theo Michael Cox, The Athletic