Sông Lam Nghệ An từng được coi là mảnh đất vàng của các ngoại binh, kể từ những năm đầu V.League mới lên chuyên. Enock Kyembe, Iddi Batambuze hay Lulenti Kyeyune từng làm mưa làm gió trong màu áo đội bóng xứ Nghệ giai đoạn 2001-2002, để rồi sau đó chuyển đến chơi cho những đội bóng lắm tiền, nhiều của hơn. Hay như Valdinei, Toledo và Vidovic những năm cuối thập kỷ trước.


Đỉnh cao của SLNA trong việc “khai thác ngoại lực” chính là giai đoạn 2011 và 2012, với chức vô địch V-League 2011 của thầy trò HLV Nguyễn Hữu Thắng. Khi đó, người dân xứ Nghệ mê mẩn bộ tứ tài năng gồm Kavin Bryan, Diego Fagan, Devon Hodges và Edmund Ansah.

Ba tiền đạo kể đầu tiên đã ghi tới tổng cộng 26 bàn thắng, đấy là không tính đến việc Kavin dính chấn thương nặng ngay từ tháng 5 và phải nghỉ hết mùa giải đó. Tốc độ tuyệt vời, dứt điểm sắc bén và nền tảng thể lực sung mãn giúp cho các nhân tố trên hàng công của SLNA không thể bị ngăn chặn.

Ở mùa giải sau khi lên ngôi vô địch, SLNA tự tin tiếp nối truyền thống bán ngoại binh với giá cao, bằng việc để bộ ba tiền đạo người Jamaica ra đi. Các tân binh như Abass Dieng, Gustave Bebbe và Nwakaeme Dickson cũng cùng nhau ghi tới 25 bàn. Thế nhưng đó lại là lần cuối cùng các lãnh đạo xứ Nghệ bán ngoại binh trong nụ cười.

Mọi chuyện bắt đầu đi xuống kể từ mùa giải 2013. Kavin Bryan trở lại sau quãng thời gian đáng quên tại Hải Phòng, nhưng anh không lấy lại được phong độ như xưa, còn tân binh Deon Plaza chỉ mang lại những nỗi thất vọng với vỏn vẹn 4 bàn qua 18 trận đấu tại V-League 2013. Tiền đạo người Trinidad này đã bị gắn với biệt danh “chân gỗ”, cho dù anh vẫn còn khá khẩm hơn những ngoại binh sau này của SLNA.


Mùa giải 2014, đội bóng chủ sân Vinh lần đầu tiên bị tuột khỏi top 4, và nguyên do chính là bởi sự yếu kém của các ngoại binh. Cặp tiền đạo Adouard Ndjodo và Petrisor Voinea chỉ đóng góp vỏn vẹn 3 bàn, bên cạnh Paul Biyaga với 8 pha lập công. Dẫu sao, tất cả đều phải ra đi để lãnh đạo đội bóng tìm kiếm những ngoại binh mới.

Càng ngày, SLNA càng trở thành một đội bóng “lầy”, khi luôn đăng ký ngoại binh muộn nhất bởi họ thử việc nhiều mà chẳng ký hợp đồng được bao nhiêu. Tại V.League 2015, bộ ba Adbul Haruna, Koen Bosma và Aboubakar Mahadi đã trở thành những tiền đạo ngoại tệ nhất lịch sử đội bóng áo vàng, với tổng cộng chỉ 5 lần sút tung lưới đối phương, thành tích thậm chí còn thua kém cả một tiền vệ như Phi Sơn (6 bàn).

Dễ hiểu, SLNA tụt dốc không phanh xuống vị trí thứ 7, còn lãnh đội đội bóng cũng tỏ rõ quyết tâm chiêu mộ tân binh thực sự xuất sắc. Hàng chục cầu thủ thay nhau đến Vinh thử việc trước mùa giải 2016, và cuối cùng SLNA đã chọn cái tên Odat Marshal với mác cựu tuyển thủ U23 Nigeria, cùng mức lương khủng tới 8 nghìn USD.


Odat đã chơi không tồi, với 10 bàn thắng trong cả mùa giải, nhưng anh lại không thể tiếp tục gia hạn hợp đồng vì bệnh tim. Người đá cặp với anh là Baba Salia lại chỉ có được 4 pha lập công, để rồi cả hai bị thanh lý thẳng thừng. Bước sang V.League 2017, SLNA hướng tới những nhân tố trẻ để đổi gió, tuy nhiên ngay sau trận đấu cuối cùng ở lượt đi tại Hàng Đẫy, HLV Nguyễn Đức Thắng đã tuyên bố sẽ thanh lý hợp đồng với cả Shackiel Henry và Michael Olaha. Cho dù cuối cùng, ông lại quyết định giữ lại Olaha, cầu thủ mới chỉ có 1 bàn thắng.

Nói đi cũng phải nói lại, phận ngoại binh tại SLNA những năm gần đây chẳng khác nào làm dâu trăm họ. Tiền đạo Henry từng chia sẻ rằng không có nhiều đồng đội nói chuyện với anh, ngoại trừ Olaha và Phi Sơn. Mỗi khi đến sinh nhật một cầu thủ trong đội bóng, hai ngoại binh cũng không được mời đến. Họ sống biệt lập so với các đồng đội nội binh. Không thể có được sự hòa hợp bên ngoài sân cỏ, thật khó để các cầu thủ tạo ra tính gắn kết trên sân.


Ngoài ra, ai cũng hiểu rằng vẫn còn nhiều yếu tố chủ quan khác dẫn đến sự sa sút gần đây của SLNA. Đó là nguồn ngân sách vốn đã ít ỏi, nay lại càng eo hẹp hơn so với những đội bóng còn lại của V.League. Giờ đây SLNA đang đứng trước cảnh chảy máu tài năng, ngay với những cầu thủ vẫn thuộc hàng sao. Nội đã yếu thì khó có thể đòi hỏi ngoại đá hay.

Khi vòng đấu cuối cùng của lượt đi đã trôi qua gần một tuần, cả hai ngoại binh của SLNA đều chưa biết được rằng họ không được tái ký hợp đồng. Có lẽ SLNA vẫn còn do dự điều gì đó, trái với lời nói quả quyết của HLV Nguyễn Đức Thắng rằng ông sẽ thay cả hai ngoại binh. Có vẻ như do không tìm ra được những tiền đạo “ra hồn”, đội bóng thành Vinh đành phải chọn phương án giữ lại một người. Hai tháng nghỉ của V.League 2017 với SLNA bỗng cảm giác ngắn hơn bao giờ hết.

1, 4, 4, 5, 7, 9, 11*: Lần lượt là thứ hạng của SLNA kể từ mùa giải gần nhất họ lên ngôi vô địch quốc gia (2011) đến nay. Sau khi kết thúc lượt đi mùa giải V.League 2017, họ đang đứng thứ 11.

Xuân Bình – (Thể Thao Việt Nam)