Hà Lan tiến thẳng vào trận chung kết 1974, với Cruyff là tâm điểm trong lối chơi tổng lực bùng nổ. Với 2 bàn vào lưới Argentina và một cú vô lê sấm sét chấm dứt hy vọng của ĐKVĐ Brazil, Cruyff vươn tới đỉnh cao khi Hà Lan giành ngôi đầu ở vòng bảng thứ hai và tiến vào chung kết. “Những gì ông ấy làm, kỹ thuật của ông ấy và sự hỗ trợ ông ấy dành cho các cầu thủ khác là tuyệt vời”, Krol nói. “Chúng ta thường quên mất khía cạnh kiến tạo của Cruyff”.

Một thiên tài

Ông cũng nổi tiếng với việc phát minh ra một kỹ thuật đi bóng qua người mới, “kiểu Cruyff”, dùng gót chân hất bóng ra phía sau và xoay người thật nhanh về hướng ngược lại, mà Cruyff thể hiện lần đầu trước hậu vệ của ĐT Thụy Điển Jan Olsson. Kỹ thuật ấy ngày nay đã trở thành bài học cơ bản trong đào tạo trẻ và được những cầu thủ khéo léo thực hiện trên khắp các sân cỏ thế giới.

“Mọi người vẫn hỏi tôi về pha bóng đó”, Olsson nhớ lại. “Tôi nói tôi đã chơi 18 năm bóng đá đỉnh cao và 7 lần cho ĐT Thụy Điển, nhưng khoảnh khắc đối đầu với Cruyff đó là đáng tự hào nhất trong sự nghiệp của tôi. Tôi đã nghĩ mình chắc chắn sẽ đoạt lại bóng, nhưng anh ấy đã lừa được tôi. Tôi không thấy xấu hổ, tôi không hề có cơ hội, Cruyff là một thiên tài”.

Tuy nhiên, thiên tài đó đã bị từ chối chức vô địch World Cup. 4 thập kỷ sau, trận thua Tây Đức 1-2 năm 1974 vẫn là một nỗi đau với bóng đá Hà Lan. Họ đã vượt lên dẫn trước ngay phút đầu sau một pha bóng bộc lộ mọi phẩm chất của trường phái bóng đá tổng lực, kết thúc bằng việc Cruyff xâm nhập vòng cấm và bị Berti Vogts phạm lỗi. Tuy nhiên, sau quả phạt đền của Johan Neeskens, Tây Đức trở lại mạnh mẽ và lội ngược dòng nhờ công của Gerd Mueller và một quả phạt đền gây tranh cãi của Paul Breitner. Làn sóng da cam đã bị chặn lại, dù họ làm chủ hoàn toàn trận đấu trong hiệp 2.

Đó là lần gần nhất, và duy nhất, Cruyff tiến gần tới một chiếc cúp vàng thế giới, nhưng những gì ông thể hiện đã đủ để Cruyff trở thành một huyền thoại.